Với mạng lưới sông rạch chẳng chịt (kéo dài trên 54.000 km) Miền Tây có những con nước lớn tràn bờ, nước ròng phơi bãi, có ghe thuyền sinh hoạt ngày đêm xuôi ngược trên sông.
Cũng chính vì thế, nơi đây đã sản sinh ra một nét văn hoá đặc trưng miền sông nước, đó là chợ nổi.
1. Chợ nổi Cái Răng
Nằm trên sông Cái Răng, cách thành phố Cần Thơ khoảng 6 km, chợ nổi Cái Răng là một điểm nhấn du lịch của thành phố Cần Thơ mơ mộng. Từ bến Ninh Kiều đến trung tâm chợ chỉ mất 30 phút.
Là một trong ba chợ nổi lớn nhất miền Tây Nam Bộ, Cái Răng tấp nập người mua kẻ bán cùng hàng trăm thuyền, ghe lớn bé đậu san sát ngay từ sáng sớm. Ngày thường, chợ họp từ 3h đến 9h, đến cận Tết chợ họp gần như suốt ngày.
Ở chợ nổi Cái Răng, ngoài ngắm nhìn những ghe thuyền đầy ắp trái cây, nông sản phẩm, bạn còn có dịp thưởng thức các món ăn đậm chất Tây Đô như: hủ tiếu, cà phê, quán nhậu nổi. Đặc biệt, bạn sẽ thấy thích thú khi nhìn thấy những chiếc sào cao có treo các loại đồ như rau củ để thu hút sự chú ý từ xa. Nhìn thấy treo củ quả gì tức là ghe đó bán loại củ quả đó, cây sào đó còn được gọi là “cây bẹo”. Tạp chí Rough Guide của Anh cũng đã từng miêu tả chợ nổi Cái Răng là một trong những khu chợ tuyệt vời nhất thế giới vì nét độc đáo và sự thân thiện.
Hàng hóa tập trung ở đây thường với số lượng lớn. Mỗi mặt hàng đã được phân loại cho đồng đều về chất lượng, kích cỡ. Nếu như dân địa phương và các vùng lân cận thường sử dụng các ghe, xuồng trung bình chở các mặt hàng nông sản đến đây tiêu thụ thì những ghe bầu lớn là của các thương lái thu mua trái cây tỏa đi khắp nơi, sang tận Campuchia và Trung Quốc.
Cuộc sống trên sông đôi khi phong phú hơn trên cạn. Ở đây, do nhu cầu của người đi chợ nên không chỉ có các xuồng trái cây, nông sản phẩm mà còn có nhiều loại dịch vụ khác: phở, hủ tiếu, cà phê, quán nhậu nổi… Những xuồng ghe này len lỏi phục vụ khách đi chợ và cả khách tham quan.
Hòa mình vào không khí nhộn nhịp của buổi chợ, du khách có thể quan sát, tìm hiểu sinh hoạt của nhiều gia đình thương hồ với nhiều thế hệ chung sống trên ghe. Có những chiếc ghe như “căn hộ di động” trên sông nước với những chậu hoa kiểng, các loài vật nuôi, các tiện nghi đầy đủ như tivi màu, đầu dĩa, dàn âm thanh… hay thậm chí cả xe gắn máy.
Ngày nay, dù mạng lưới giao thông đường bộ đã phát triển rộng khắp, nhưng chợ nổi vẫn tồn tại và phát triển ngày một sầm uất hơn. Dự kiến nơi đây sẽ trở thành chợ trung tâm tự sản tự tiêu lớn của cả vùng bởi chợ nổi Cái Răng hiện cũng là chợ đầu mối chuyên mua bán sỉ các loại trái cây, nông sản của vùng.
2. Chợ nổi Cái Bè, Tiền Giang
Được hình thành từ thế kỉ thứ 18, chợ nổi Cái Bè là nơi giáp ranh giữa 3 tỉnh Vĩnh Long, Bến Tre, Tiền Giang. Ngoài cảnh ghe thuyền đi lại như mắc cửi, chợ nổi lâu đời bậc nhất Tiền Giang này còn thu hút du khách bởi bức tranh thủy mặc của thị trấn với những khu vườn nối tiếp vườn, những dãy phố nằm dọc bờ sông, lúc ẩn lúc hiện dưới hàng dừa nước và những rặng bần đặc trưng miền Tây.
Ở đây có nhiều sản vật phong phú, đa dạng từ trái cây tới gia cầm, thủy hải sản, thậm chí cả đồ gia dụng, vải vóc. Đặc sản nơi đây có quít đường, kẹo dừa hoặc độc đáo hơn là xà bông từ dừa. Đi Cái Bè, bạn cần đi sớm vì chợ họp từ 2h tới 8h sáng là chợ đã vắng tanh.
3. Chợ nổi Phụng Hiệp, Hậu Giang
Chợ nổi Phụng Hiệp, hay còn gọi là chợ Ngã Bảy – nơi 7 tuyến sông gặp nhau, là chợ nổi nổi tiếng của tỉnh Hậu Giang. Chợ cách thành phố Vị Thanh, Hậu Giang 75km và trung tâm thành phố Cần Thơ khoảng 30km về phía Nam.
Phụng Hiệp hơn hẳn các chợ nổi khác vì thuận lợi giao thông, bề dày lịch sử và cả qui mô hoạt động. Chợ hình thành từ 1915, sau 10 năm đào kênh Xáng, nối các kênh rạch còn lại, tạo thành Ngã Bảy Phụng Hiệp, trung tâm đầu mối giao thông đường thủy lớn nhất trong vùng. Thời hưng thịnh, có ngày gần cả ngàn ghe thuyền về Ngã Bảy họp chợ. Chợ như một cửa hàng bách hóa tổng hợp khổng lồ, sống động, có thể mua sỉ, bán lẻ, cực kỳ đa dạng.
Phụng Hiệp có một điểm đặc biệt nữa đó là chợ rắn với đủ các loại rắn và rượu rắn. Ngoài ra còn có rùa, ba ba, tắc kè, kì đà…
4. Chợ nổi Long Xuyên
Cách trung tâm thành phố chừng 2km, chợ nổi Long Xuyên tuy không nổi tiếng như các chợ khác nhưng đến đây bạn vẫn có thể cảm nhận được đầy đủ đặc trưng của một chợ nổi và sự phóng khoáng của người dân Nam Bộ.
Hàng hóa trao đổi ở chợ chủ yếu là trái cây, đủ các loại, từ khóm, dưa hấu, dừa, chuối đến cam quýt bười xoài,… Mỗi một loại trái cây đều được xếp đặt cẩn thận, đẹp mắt, giá cả lại rẻ. Trái dứa lớn, vàng ươm chỉ 5 ngàn/kg dưa hấu hai ngàn rưỡi, dừa khô 6 ngàn một trái. Đồng lời không bao nhiêu nhưng là kế sinh nhai của hàng trăm người gắn bó với chợ nổi. Và dòng sông không chỉ là chỗ mua bán mưu sinh mà còn là mảnh đất cắm dùi của bà con, những người không có nổi một nắm đất trên bờ.
5. Chợ nổi Trà Ôn, Vĩnh Long
Cách vàm Trà Ôn 250m, chợ nổi Trà Ôn là một chợ nổi ở hạ lưu sông Hậu có chiều dài trên 300m. Đặc biệt, chợ thường họp theo con nước nên nước lớn thì chợ đông. Chợ nổi Trà Ôn mang tính chất của chợ đầu mối, các sản vật được phân phối theo dạng sỉ, nông sản thì có khoai mỡ, khoai ngọt, dưa chuột, khổ qua.., trái cây thì có cam sành Tân Thành, vú sữa Hòa Bình, sầu riêng Lục Sĩ Thành. Điểm khác biệt nữa của chợ Trà Ôn là có những ghe bán hoa kiểng trang trí nhiều màu, khá lạ mắt. Du khách đến Trà Ôn cũng không nên bỏ qua đặc sản “cá cháy” với đủ loại chế biến không nơi nào có. Được ăn, được gói mang về những sản vật đặc trưng của miền sông nước Tây Nam Bộ, ít có khách du lịch nào đến mà không quay trở lại nơi đây.
